فهرست عناوین

تورم موضوعی است که این روزها اکثر افراد به نوعی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. در چند سال اخیر که با افزایش چشمگیر قیمت‌ها رو به رو شدیم بیشتر افراد خرید نکردن را به عنوان چاره کار انتخاب کردند. اما برای تورمی که در کل سیستم اقتصادی جهان وجود دارد نیاز به راه‌حلی فراتر از این توصیه‌های ساده است. زمانی که ماشین چاپ پول فعال شده باشد؛ دیگر نمی‌توان با بر هم زدن توازن عرضه و تقاضا اوضاع را کنترل کرد. در چنین شرایطی نیاز است تا دید خود را گسترده‌تر کنید و با اثر کانتیلون آشنا شوید. تا انتهای متن با ما همراه شوید تا به راز مرفه‌تر شدن قشر ثروتمند و ضعیف شدن قشر فقیر پی ببرید.

اثر کانتیلون چیست؟

طبق اثر کانتیلون Cantillon Effect یا ناکاموتو، زمانی که دولت‌ها دست به چاپ پول جدید می‌زنند، عرضه پول جدید برای کسانی که اولین بار آن را دریافت می‌کنند، سودآور است. این افراد با خرج پول جدید باعث افزایش قیمت کالا و خدمات می‌شوند. اما این تغییر قیمت بلافاصله در تمام بخش‌ها احساس نمی‌شود. در ابتدا این سرمایه و افزایش قیمت در بخش‌هایی اثر می‌گذارد که ثروتمندان پول دریافتی خود را در آن قسمت خرج کرده‌اند. مثلا اگر دولت تصمیم بگیرد که پول جدیدی را در اختیار بانک‌ها قرار دهد آن‌ها پول جدید را به صورت وام در اختیار قشر ثروتمند قرار می‌‎دهند و این افراد این سرمایه را در بخش املاک، فلزات گران‌بها و ... خرج می‌کنند و افزایش تقاضا سبب بالا رفتن قیمت در این حوزه‌ها خواهد شد.

به مرور زمان دایره این افزایش قیمت‌ها گسترده‌تر می‌شود و به کالا‌های مصرفی قشر ضعیف‌تر می‌رسد. همین موضوع باعث افزایش ثروت، ثروتمندان و فقیرتر شدن قشر ضعیف جامعه می‌شود. زیرا کسانی که پول تازه ایجاد شده را اول دریافت می‌کنند، مزیت اقتصادی دارند. آن‌ها می‌توانند اقلام و دارایی‌ها را قبل از افزایش قیمت‌ها خریداری کنند. در همین حال، کسانی که آن را آخرین بار دریافت می‌کنند، تنها پس از افزایش قیمت‌ها می‌توانند آن را خرج کنند. بنابراین، می‌توانیم بگوییم Cantillon Effect در 5 مرحله اتفاق می‌افتد:

1. ضعف سیاست‌های اقتصادی دولت
2. افزایش بدهی دولت
3. چاپ پول جدید برای تقویت اقتصاد
4. تقویت اقتصاد با نرخ بهره پایین
5. افزایش قیمت‌ها برای مردم عادی و ایجاد تورم

تاریخچه اثر کانتیلون (Cantillon Effect)

در حدود سال 1730 میلادی فردی به نام ریچارد کانتیلون مقاله‌ای درباره یک نظریه اقتصادی نوشت که همچنان به عنوان یکی از عمیق‌ترین راهنما‌ها در حیطه اقتصاد و امور مالی به حساب می‌آید. ریچارد یک اقتصاددان و تاجر ایرلندی تبار بود که در اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم زندگی می‌کرد. او در بیست سالگی به فرانسه نقل مکان کرد و در ادامه به نویسنده‌ای مشهور در زمینه‌های اقتصاد و پول تبدیل شد. او مقالات گسترده‌ای در حوزه اقتصاد نوشته است اما هیچ کدام به اندازه Cantillon Effect سر و صدا نکرده است.

در زمان کانتیلون، عرضه پول جدید بیشتر از سوی پادشاهان و دیگر حاکمان فئودال تأمین می‌شد. کسانی که زودتر از همه به این پول جدید می‌رسیدند، اشراف مختلف، مانند دوک‌ها و بازرگانان ثروتمند وکسانی که دیرتر از عرضه پول جدید بهره می‌بردند، دهقانان و قشر کارگران بودند. در حال حاضر و در اقتصاد مدرن، عرضه پول جدید توسط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی صورت می‌گیرد. اکنون قشری که بیشترین سود را از این پول می‌برند، بانک‌های بزرگ، شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند.

مثال‌هایی از اثر کانتیلون

ملموس‌ترین زمان برای درک اثر کانتیلون سال 2008 و 2020 میلادی است. زمانی که به بانک‌ها و سایر مؤسسات بزرگ اقتصادی کمک‌هایی برای جلوگیری از رکود ارائه شد، تنها افراد نزدیک به عرضه پول توانستند سود زیادی را از این رخداد کسب کنند و سایر اقشار هیچ منفعتی از آن نبردند. بنابراین مشاهدات روشنگرانه ریچارد کانتیلون که در اوایل قرن هجدهم انجام شد، تقریبا 300 سال بعد در بزرگترین اقتصاد جهان آشکار شد. اما در زندگی روزمره نیز می‌توانیم در بخش‌هایی اثر کانتیلون را مشاهده کنیم:

• هزینه زندگی: مهم‌ترین اثر Cantillon را می‌توان روی هزینه‌های زندگی مردم عادی دید. با افزایش پول کاغذی در چرخه اقتصادی قیمت کالاهای مصرفی نیز بیشتر می‌شود. بدین ترتیب هزینه‌های زندگی افزایش می‌یابد در حالی که حقوق‌ها ثابت است.
• طلا: اگر کشوری یک معدن طلای جدید پیدا کند، قیمت طلا تنها عاملی نیست که در آن کشور تغییر می‌کند. کانتیلون معتقد بود افرادی که طلا را پیدا می‌کنند این دارایی جدید را صرف تجملات می‌کنند و برای جبران آن، هزینه زندگی مردم افزایش می‌یابد. تا زمانی که پول جدید در گردش باشد، عموم مردم بدون اینکه افزایش درآمد داشته باشند باید هزینه بیشتری برای زندگی بپردازند.
• بازارهای مالی: اثر کانتیلون در بازارهای مالی مانند بازار خرید و فروش ارز دیجیتال و سهام، می‌تواند باعث ورود سرمایه شود. سهامداران و شرکت‌ها می‌توانند یک سهام را پیش از تورم بخرند و پس از آن بفروشند. 

تأثیر بیت کوین در کاهش اثر کانتیلون چیست؟

تا این بخش از متن درک کردیم که چگونه اقدامات بانک‌های مرکزی و قدرت‌های بزرگ اقتصادی جهان، ثروتمندان را غنی و در عین حال فقرا را فقیرتر می‌کند. برای مقابله با اثر معروف Cantillon در حال حاضر بیت‌کوین درمان نهایی است. برای درک این که بیت‌کوین چیست و چگونه نابرابری اقتصادی را کاهش می‌دهد، می‌توانید نحوه تخصیص ارز‌های فیات مانند دلار و انتشار بیت‌کوین را در نظر بگیرید.

تقریبا تمام ارز‌های فیات پس از ایجاد، ابتدا به دست بانک‎‌ها و دولت می‌رسد. بانک‌های مرکزی «ماشین‌های چاپ» دارند که به آن‌ها اجازه می‌دهد تعداد نامحدودی از ارز فیات خود را «چاپ» یا به صورت دیجیتالی ایجاد کنند. آن‌ها قوانینی را بر بانک‌های تجاری تحمیل می‌کنند تا از طریق وام‌ها عرضه کل پول را افزایش یا کاهش دهند. از آن‌جایی که بانک‌ها و دولت اولین کسانی هستند که پول اضافی دریافت می‌کنند، تعیین می‌کنند که چه کسی در صف دوم برای سود بردن از اثر Cantillon قرار دارد.

این در حالی است که پشتوانه بیت‌کوین هیچ شخص یا سازمان خاصی نیست و کسی به دلیل برتری موقعیت جغرافیایی به آن دسترسی ندارد. این رمز ارز تنها به کسانی تعلق خواهد داشت که آن را ماین یا خریداری کرده باشند. در ادامه نگاهی به سایر مزیت‌های این کوین ارزشمند می‌اندازیم:

1) تحول سیستم ارزش‌گذاری

سیستم بیت‌کوین و ارز‌های دیجیتال به گونه‌ای است که حتی دولت‌ها هم به آن دسترسی ندارند. صاحبان کریپتوکارنسی‌ها بدون دخالت بانک‌های مرکزی می‌توانند دارایی‌های خود را مدیریت کنند. BTC از همان ابتدا با شعار تحول سیستم ارزش‌گذاری آغاز به کار کرد و تاکنون در این زمینه بسیار موفق بوده است.

2) فعالیت در خارج از سیستم‌های کنترلی

به کمک بیت کوین می‌توان از سیستم‌های کنترلی موجود در جامعه خارج شد و به سیستمی عادلانه دست یافت. هر چه افراد سریع‌تر ساختار بیت‌کوین و ارزش آن را درک کنند سود بیشتری از آن خواهند برد.

3) توافق شبکه کاربران، تعیین‌کننده اصلی اعتبار بیت‌کوین

تصمیم‌گیری‌های فدرال رزرو در خصوص نرخ تورم و نحوه ایجاد پول همواره مورد انتقاد افراد زیادی است. اما اعتبار شبکه بیت‌کوین در دست کاربران آن قرار دارد. بنابراین قوانین حاکم در جامعه ارز‌های دیجیتال به دست افرادی است که درک درست‌تری از وضعیت اقتصادی مردم دارند نه به دست مقاماتی که به راحتی و به صلاح دید خود قوانین را تغییر می‌دهند.

بنابراین، بیت کوین و ارزهای دیجیتال با خاصیت تمرکززدایی خود یکی از بهترین راهکارهایی به‌شمار می‌آیند که با اثر کانتیلون مقابله می‌کنند. به همین دلیل است که بسیاری این ارزها را انقلابی در سیستم‌های سنتی مالی می‌دانند که می‌تواند همه چیز را تغییر دهند. در واقع، بیت کوین با یک سیستم عرضه محدود و کمیاب، مشکلاتی مانند چاپ بی‌نهایتی، تورم و بدهی را به طور کلی حل می‌کند.

چرا اثر کانتیلون اهمیت دارد؟

در طول تاریخ توزیع پول همواره ناعادلانه بوده است و این بی‌عدالتی به خوبی توسط اثر کانتیلون توجیه می‌شود. طبق این نظریه هر چه قدر چاپ پول آسان‌تر باشد، دسترسی به آن برای افرادی که از ارتباطات و منبع این پول دور هستند، یعنی مردم عادی دشوارتر است. بدین ترتیب، این توزیع ناعادلانه باعث می‌شود تا فشار اقتصادی بر روی کارگران و مردم کشور باشد و ثروت آن مملکت به طور انحصاری در دست گروه خاصی قرار گیرد. 

اثر کانتیلون همچنین راهی برای سیاست‌مداران ایجاد می‌کند تا بدون اعمال قوانین جدید، برای مردم مالیات تعیین کنند. اینگونه است که بیت کوین و ارزهای دیجیتال باعث می‌شوند دیگر کسی نتواند برای منافع شخصی در کشور تورم ایجاد کند و پول به طور عادی میان تمامی اقشار جامعه تقسیم می‌شود. در واقع، دولت‌ها با پذیرش رمزارزها به عنوان یک روش معاملاتی، می‌توانند تورم خود را به طرز چشمگیری کاهش دهند و کنترل کنند.

Cantillon Effect یا اثر کانتیلون

Cantillon Effect یکی از نظریه‌های مهم اقتصادی است که پس از گذشت سه قرن از آن همچنان در بین اقتصاددانان محبوبیت زیادی دارد. خوشبختانه ساتوشی ناکوماتو در سال 2008 با معرفی بیت‌کوین گامی اساسی را برای رفع اختلاف طبقاتی ناشی از اثر ناکاموتو برداشت. بنابراین به کمک BTC و حذف دخالت بانک‌های مرکزی و مؤسسات مالی بزرگ در اقتصاد جهانی می‌توان به آینده‌ای بدون بی عدالتی اقتصادی امیدوار بود.